Hapja e ekspozitave dhe muzeve të rinj në Prishtinë, pasuron ofertën turistike, kulturore dhe historike!

Deri në vitin 2019, në Prishtinë kanë qenë vetëm 3 muze, Muzeu Kombëtar i Kosovës, Muzeu Etnologjik dhe Muzeu - Shtëpia e Pavarsisë Dr. Ibrahim Rugova.

Muzeu Etnologjik që nga hapja në vitin 2006, krahas prezantimit dhe promovimit të etnokulturës së vendit, ka luajtur rolin e zyrës turistike dhe si një pikë referimi, duke i informuar turistët e huaj për atraksionet kryesore turistike dhe çka duhet të vizitohet në Prishtinë. Poashtu, stafi profesional i muzeut, ka mbuluar me shpjegime shtesë, fushën historike, veçanërisht të historisë më të re të Kosovës, në mungesë të ekspozitave dhe muzeve të kësaj periudhe, aq shumë të nevojshme për vendit tonë.
Ngadalë, kjo gjendje ka filluar të ndryshoj, me hapjen e ekspozitave dhe muzeve të rinj në kryeqytet!

1. Në maj të vitit 2019, Fondi për të Drejtën Humanitare Humanitarian Law Center Kosovo në kry me Bekim Blakaj dhe ekipin e tij kanë hapur ekspozitën “Na ishte një herë që kurrë mos qoftë”, kushtuar 1133 fëmijëve të vrarë, 109 prej tyre të zhdukur, si pasojë e luftës në Kosovë gjatë 1998-1999.
Ekspozitë e kuruar profesionalisht, jashtëzakonisht e rëndësishme, që tregon për fëmijët e vrarë dhe të zhdukur, përmes fondit orgjinal të grumbulluar dhe të ekspozuar, veshmbathje, enë e orendi, vizatime, dokumente, fotografi, audio dhe tregime. Stafi ka mirëpritur mijëra vizitorë, përshirë delegacione te shumta ndërkombëtare nga vende të ndryshme të botës.

Ekspozita duhet patjetër të shndërrohet në muze dhe të vihet nën mbrojtje të shtetit, duke i siguruar një lokacion më qëndror në Prishtinë. Ekspozita gjendet në hapësirat e Qendrës së Dokumentimit Kosovë në objektin e biblotekës së qytetit Hivzi Sylejmani në lagjen Dardania në Prishtinë.
https://www.facebook.com/share/19i6gUV1UF/

2. Në qershor të vitit 2024, është hapur ekspozita Reporting House në objektin e ish-shtëpisë së mallrave në sheshin Skenderbeu në Prishtinë. Koncepti i ekspozita është ndërtuar kronologjikisht nga periudha e grevës së minatorëve në minierën Trepca, duke vazhduar me historitë e ngjarjeve të rezistencës paqësore përmes protestave dhe aktiviteteve të ndryshme civile politike, pastaj luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosove për liri, viktimave të luftës, intervenimit të Natos dhe gjithashtu periudhën e pasluftës, të prezantuara në mënyrë profesionale, përmes fotografive, videove, reportazheve të shumta të gazetarëve, televizioneve dhe mediave të njohura ndërkombetare, veprave dhe instalimeve të artit bashkëkohor, si dhe eksponateve, që ia shtojnë edhe më shumë vlerën dhe rëndësinë ekspozitës.
Gazetarja Jeta Xharra, ka inicuar, përgatitur dhe udhëhequr këtë ekspozitë shumë të qelluar, duke bërë bashkë një numër të konsiderueshëm të gazetarëve dhe artistëve vendor dhe të huaj, si dhe akterëve të fushave të ndryshme, që kanë qenë pjesë aktive e periudhës historike 1989 -1999 dhe pas saj. Hapja e kësaj ekspozite ka qenë e nevojshme, ndoshta e domosdoshme, për dokumentimin dhe prezantimin e historisë moderne të Kosovës, në këtë formë dhe përmbatje.
Ekspozita, synohet të shndërrohet në muze dhe të vazhdoj rrugëtimin e sukseshëm (afër 6000 vizitorë në periudhën qershor - dhjetor 2024) para vizitorëve vendor dhe turistëve të huaj.
https://www.facebook.com/share/15cjcTDwE7/

3. Në nëntor të vitit 2024, është hapur Muzeu i të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë, përmes ekspozitës së quajtur ''Çast''.

Ekspozita është kuruar nga artistja Eliza Hoxha.
Ekspozita shtrihet në 4 dhoma të vogla, ku secila dhomë ekspozon veshmbathje, gjëra personale si dhe eksponate të tjera, të cilat prezantojnë tregimet e dhimbshme të të mbijeturve (gra, femijë) por dhe të viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës së fundit në Kosovë. Bie në sy, posa të futesh në dhomat e ekspozitës, dyshemeja e mbuluar me gurë të bardhë, që prezanton ecjen e vështirësuar, e cila lidhet me konceptin dhe temën jashtëzakonisht të ndijshme dhe të rëndë të trajtuar në këtë muze.
Edhe pse i vogël në hapësire, hapja e muzeut është një hap i rëndësishëm, sepse trajton një temë shumë të dhimbshme të luftës së fundit në Kosovë, e që meriton vëmendjen e të gjithëve.
Muzeu është hapur nga fondacioni Jahjaga Jahjaga Foundation udhëhequr nga Presidentja Atifete Jahjaga. Muzeu ndodhet në qendër të Prishtinës, në objektin që një pjesë shfrytezohët edhe nga Filharmonia e Kosovës.
https://www.facebook.com/share/1A8YoRbNnj/

4. Muzeu i fundit i hapur në Prishtinë në janar të vitit 2025 është Muzeu i Fëmijëve të Luftës në Kosovë me ekspozitën ''Loja e Ndërprerë'', nga organizata ''Nisma rinore për të drejtat e njeriut në Kosovë'' - Youth Initiative for Human Rights - Kosovo (YIHR KS).

Qëllimi kryesor i ekspozitës dhe muzeut është ruajtja e kujtimeve të fëmijëve dhe kujtesës kolektive nga Lufta e Kosovës, përmes tregimeve dhe përvojave personale, në mënyrë që ato kurrë mos të harrohen. Muzeu prezanton objekte, gjëra personale, lodra, video-dëshmi, vizatime, shkrime orginale të fëmijëve që i kanë përdorur gjatë luftës në Kosovë. Muzeu i Fëmijëve të Luftës synon të shërbej si një hapësirë alternative për t’u informuar dhe afruar më shumë me përvojat reale të fëmijëve të luftës dhe pas luftës. Sipas ekipit të muzeut, kjo ekspozitë, e ky muze, mbi të gjitha është një homazh për të gjithë ata që përjetuan tmerret e luftës e ju mbijetuan atyre pavarësisht etnisë apo përkatësisë së tyre.
https://www.facebook.com/share/15hNz6fNNr/

Të 4 ekspozitat dhe muzetë, janë nisma nga individë, gazetarë, aktivistë për të drejtat e njeriut dhe organizata jo qeveritare, fondacione, që me punën, mundin dhe kontributet e tyre profesionale kanë arritur të i ofrojnë publikut vendor dhe të huaj, hapësira, ku do të mund të informohen gjërësisht e detajisht me historitë, ngjarjet, kujtimet, tregimet, vuajtjen, tmerret e përjetuara nga fëmijët, gratë, burrat dhe gjithë atyre të cilët kanë kaluar periudhën e vështirë të para, gjatë dhe pas luftës në Kosovë.
Mikpritja e vizitorëve dhe shpjegimet objektive profesionale në gjuhë të ndryshme, janë disa nga gjërat më pozitive (dhe jo vetëm) që i karakterizon punonjësit e ketyre muzeve!
Uroj që në të ardhmen e afërt, të mos mungoj përkrahja dhe mbështetja e shtetit, që këto ekspozita të shndërrohen në muze, duke ju siguruar hapërsira - objekte adekuate në qendër të qytetit dhe të vihen nën kujdesin dhe mbrojtjen e institucioneve shtetërore.

Burimi: Bekim Xhemili